Posted on

Atjeh – Sirihdoek (buidel) accessoires

KNIL militairen verzamelden vaak de lokale etnografica om een beter beeld te krijgen van de bevolking en de plaatselijke gebruiken beter te begrijpen. Zo komt er een grote diversiteit aan materiaal uit het voormalige Nederlands Indië in Nederlandse musea en in particuliere verzamelingen. De regio Atjeh in Noord Sumatra was een groot deel van de koloniale tijd in oorlog met de Nederlandse koloniale bezetters dus er was een constante aanwezigheid van KNIL militairen in deze regio. Daarom zijn er uit deze specifieke regio ook veel wapens en andere etnografica in collecties.

De sirihbuidel zoals deze gedragen werd. In dit geval met een bos schijnsleutels als tegengewicht. Fotofragment collectie Tropenmuseum.

Een heel specifiek gebruik in Noord Sumatra was de sirihbuidel die door Atjehse mannen gedragen werd. Hierin werden de toebehoren bewaard die nodig waren voor het gebruik van de Sirih, die gepruimd werd. Het was ook een optie om status (sociaal en financieel) aan te duiden.

Typische geruite Sirihdoek met schijnsleutels en Gayo zilveren/suassa sierpunt!

Het boek van J. Kreemer, Atjéh uit 1922 (deel I) geeft een goede beschrijving van deze buidel en haar gebruik:

Een fragment van Plaat VIII uit het boek met 2 voorbeelden van een sirihdoek

In mijn verzameling bevind zich een fraaie selectie varianten van de deze instrumentensetjes. Zonder context zullen weinig mensen herkennen waar het hier om gaat waardoor ze ook moeilijk te vinden zijn en relatief zeldzaam. Instrumenten als oorsmeerlepels, neushaarpincetten en tandenstokers maar ook voor mij onbekende attributen.

Een drietal sirihsetjes komen uit de nalatenschap van KNIL majoor Picard.

Typische Atjeh set waarbij de twee neushaar pincetten voorzien zijn van blauw emaille. Daarnaast een zilveren sirih doosje en aan één punt een typische hanger (sierpunt) die vaak aan alle punten van de sirihdoek bestonden.
Deze set lijkt wat zuidelijker van Atjeh te zijn, mogelijk zelfs Minang maar komt ook uit de Picard nalatenschap.
Set met een sirih en kalkdoosje in zilver met kleine lepeltjes als toebehoren.

Daarnaast zijn er nog een aantal losse setjes zonder provenance maar is de kans natuurlijk groot dat ook deze door KNIL militairen naar Nederland gebracht zijn.

De setjes zijn allen van zilverkleurig materiaal waarbij sommige setjes echt zilver lijken te zijn en sommige van een soort alpaca achtig materiaal. Varianten met emaille zijn extra zeldzaam en ook daarvan zijn er enkele varianten in mijn collectie.

Twee soortgelijke setje waarbij ook groen en blauw emaille gebruikt is. Dit zijn typische Atjehse sets uit de 19e eeuw tot heel vroege 20e eeuw.

Nog een typische Atjeh set, wat groter en grover en zonder emaille.
Een wat fijner setje in zilver met daarin twee instrumenten die in de andere sets niet voorkomen
Groep Atjehse mannen met meerdere sirihdoeken. Foto KITLV

Zie ook mijn blogs over een Atjehse peudeung en status rentjongs.

Posted on

Atjeh & Gajo – Status Rencong

In this blog I want to show some detailed photo’s of the quality of workmanship in these status weapons! Remember the golden crowns are rare, maybe only 1 in a 100 examples have these….

Aceh rencong with golden crowns

An overview of 4 rencong, probably all 19th century pieces with the original sheaths on three of them. Short description from left to right and top to bottom:

  • Handle is made of “white” buffalo horn as opposed to the more common dark horn. Enamel of the crowns is of very high quality.
  • Handle made of Akar Bahar, root of the sea, which is very brittle and probably the rarest handle material. The back part therefore also of gold with a diamond (inten) on top. A very high status item.
  • Handle of dark horn and smooth as opposed to the first and last handle. Top of the metal also has very nice gold inlays.
  • Dark buffalo handle and the biggest size rencong of these four with some old battle damage and likely the oldest of these.

Note that the bottom two crowns have a very high quality of enamel and the top two ones hardly have any enamel.

Gayo status rencong with silver and (marine) ivory

In the Gayo region the use of silver was more common on status pieces. Also the use of marine ivory (dandan) was quite common. Also the first metal part often has an overlay in copper or suassa.

The first has an unusual size, the longest of all seven rencong in this blog. Also the combination of ivory, silver crowns and suassa overlay is remarkable. Probably of ritual meaning or very high status.

The second is a more standard Gayo status rencong with brass overlay and only ivory on the handle. Both have the typical blood groove that is more or less standard on Gayo made pieces.

The third seems to be a Aceh made piece for the Gayo region. The use of a full silver handle with suassa details and the sheath hint at Gayo use but the quality of workmanship hint at Aceh. An interesting cross cultural rencong.

Input and help in determining age and details of these rencong is more than welcome, please contact me with additional info!

See also my blogs about a peudeung and sirih, also Aceh historical items!