Bronzen kruis – Chauffeur van Wilhelmina, verzet en Engelandvaarder: G. Bruijne

Het Bronzen Kruis is de op 2 na hoogte onderscheiding voor dapperheid in het Nederlandse decoratiestelsel. Gedurende de tweede wereldoorlog werd het aan de meeste Engelandvaarders toegekend als een waardering voor de grote risico’s die zij liepen om aan de Duitse bezetter te ontsnappen en zich in Engeland bij de Nederlandse troepen in ballingschap aan te sluiten.

Gerard Bruijne (soms Bruyne) geboren in 1918 was een van deze Engelandvaarders die mei 1943 op de Djemma met een grote groep Nederlanders en ook een Engelse piloot de tocht naar Engeland maken. De tocht slaagt en Bruijne meldt zich uiteindelijk bij de RAF wat zijn persoonlijke wens ook was. In juni 1943 wordt hem het Bronzen Kruis toegekend.

In het boek Oranjehaven is terug te vinden dat Bruijne voor de oorlog chauffeur van Koning Wilhelmina geweest is. In deze groep zitten twee spelden met de Nederlandse kroon. Volgens Koningshuis verzamelaar Van Grinsven gaat het waarschijnlijk om spelden die onderdeel maakten van het uniform van onder andere de koetsiers van het Koninklijke Huis. Deze droegen een witte kraag (plastron) die met een speld met kroon bij elkaar gehouden werd. Mogelijk dat Bruijne dit als chauffeur ook gedragen heeft op zijn uniform/kostuum bijvoorbeeld als reversspeld.

Als onderdeel van de medische zorg bij de RAF krijgen de militairen ook vaccinaties. Helaas blijkt Bruijne een negatieve reactie op een vaccinatie te hebben die zo hevig is dat deze uiteindelijk zijn dood tot gevolg zal hebben op 19 september 1943. Hij ligt begraven in Scarborough waar hij zijn RAF opleiding kreeg. Na de oorlog ontving zijn familie de oorkonde die voor alle gevallenen verleend werd.

Foto’s van de monumenten via: https://aircrewremembered.com/1943-09-19-loss-of-gerard-bruijne.html

Verder zou er voor hem nog een postuum verzetsherdenkingskruis aangevraagd worden, vermoedelijk door zijn moeder Quirina.

In het boek Oranjehaven staat een kort verhaal over Anton Schrader die zich liet rijden in de auto van Wilhelmina met Bruijne als de chauffeur. Het wagenpark van het koningshuis was ondergebracht bij de Centrale Keuken in Rijswijk en stond ten dienste van de voedselvoorziening tijdens de bezetting. De Centrale Keuken was een mooie dekmantel voor de illegaliteit die hen ook in de gelegenheid stelde door Nederland te rijden met de auto’s van het koningshuis. Als chauffeur was hij direct betrokken bij het verzet en het transport van (militaire) vluchtelingen – activiteiten waarvoor de Duitsers de doodstraf gaven.

In het boek wordt een voorval beschreven waar Bruijne de chauffeur was. Ze haalden een gestrande Nieuw Zeelandse radiotelegrafist op in Utrecht maar werden op de terugweg gestopt door de “Grüne Polizei” die vervoer zocht voor een gestrande Duitse Generaal. Deze werd meegenomen naar Den Haag en afgezet en de Nieuw Zeelander kon ook zonder problemen meegenomen worden – die had de hele weg geslapen en het voorval waarschijnlijk niet eens bewust meegemaakt…

Een emotioneel punt is de foto van Bruijne die niet meer bekend was, bij de Oorlogsgravenstichting niet en ook bij het Engelandvaardersmuseum niet dus dit blog kan daar gelukkig een bijdrage aan leveren en dit oorlogsslachtoffer weer een gezicht geven.

Dit is 1 van de 2 foto’s die bij de groep zaten, de andere is digitaal ter beschikking gesteld aan de oorlogsgravenstichting en het Engelandvaarders museum.

Met dank aan Erik Hovinga door wie ik deze groep aan mijn collectie toe kon voegen als de volgende tijdelijke beheerder van dit stukje geschiedenis

Bronnen:

Oranjehaven, Paul van Beckum, 1992

https://oorlogsgravenstichting.nl/personen/22580/gerardus-bruijne

http://www.rafcommands.com/database/wardead/details.php?qnum=59339

https://aircrewremembered.com/1943-09-19-loss-of-gerard-bruijne.html